Umiejętność naśladowania jest jedną z podstawowych umiejętności, na bazie której dziecko uczy się kolejnych, to bardzo ważny etap w rozwoju dziecka. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mają duże trudności w uczeniu się poprzez naśladownictwo, co stwarza problemy w uczeniu się innych umiejętności m.in. mowy, zabawy, rozumienia sytuacji społecznych.
Bardzo ważne jest, aby nauka naśladowania opierała się na pokazie. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu szybciej uczą się z przekazu wzrokowego niż werbalnego. Istotne również jest to, szczególnie w przypadku dzieci autystycznych, aby uczyć dzieci gestów i ruchów w odpowiednim kontekście. Nie uczymy wyizolowanych ruchów, które nie mają znaczenia. Utrudni to dziecku przyporządkowanie gestu do kontekstu. Jeśli uczymy przybijać piątkę, bić brawo, robić „pa pa”, róbmy to w sytuacjach, kiedy rzeczywiście tych gestów się używa.
Istotne jest także, aby uczyć sekwencji ruchów np. uderzamy drewnianym młotkiem najpierw w zielony klocek, potem w czerwony. Najpierw klaszczemy w ręce, potem podskakujemy itp. Mówimy: „Zrób tak samo”. Warunkuje to rozumienie i zapamiętywanie kolejności czasowych, co jest istotne w rozwoju systemu językowego, a także w nauce pisania i czytania.
Warto pamiętać także o generalizacji; jest to jedna z podstawowych zasad skutecznej terapii dzieci ze spektrum autyzmu. Co to oznacza? Jeśli dziecko uczy się z terapeutą np. zabawy w karmienie misia, to ważne jest, aby w domu również przećwiczyć tą umiejętność; w innym miejscu (dom), z inną osobą (rodzic, rodzeństwo), używając innego misia (a także lali, pajacyka itp). Im większa będzie różnorodność w ćwiczeniu danej umiejętności, tym większa szansa, że dziecko będzie rozumiało w jakiej sytuacji można jej użyć.
Przykładowe ćwiczenia rozwijające umiejętność naśladowania:
- naśladowanie czynności samoobsługowych (mycie, ubieranie się),
- naśladowanie czynności z użyciem przedmiotów (czesanie włosów, mycie zębów, smarowanie chleba, karmienie lali),
- naśladowanie ruchów ciała, gestów (ćwiczenia gimnastyczne, zabawy paluszkowe) ,
- naśladowanie mimiki, układu ust, powtarzanie dźwięków (sylaby, wyrażenia dźwiękonaśladowcze, wyrazy),
- naśladowanie rysowania (kreski pionowej, poziomej, krzyżyka, schematycznych rysunków; w zależności od umiejętności dziecka)
- naśladowanie układania sekwencji (np. figury geometryczne układane według jakiejś zasady) ,
- naśladowanie czynności przedstawionych na obrazkach.
Bibliografia:
Cieszyńska J. „Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych”, Kraków 2011.
Cieszyńska J., Korendo M. „Wczesna interwencja terapeutyczna” , Kraków 2007.